แผ่นดินธรรม แผ่นดินทอง ตอนที่ 10

ความเกื้อกูลระหว่างทุนใหญ่ไปสู่ทุนเล็ก

กลับมาพูดกันผ่านตัวหนังสือแบบเป็นการเป็นงานดีกว่าครับ มาดูกันว่า พ่อทุนใหญ่นี่แกจะช่วยพ่อทุนเล็กได้อย่างไรกัน โดยเฉพาะที่เป็นภาคเอกชน คงไม่ใช่จัดงานเทกระจาดเหมือนพ่อค้าคนจีนชอบทำ หรือแจกผ้าห่มตอนหนาวนี้อีกสองแสนผืนแบบบริษัทขายเหล้าขายเบียร์ทำกัน เพลงเพราะครับ ผมชอบคาราบาวอยู่แล้ว แล้วผมก็ชอบช้าง แต่ผมไม่ดื่มสุราครับ

ทางรอดของเกษตรกรไทย และธุรกิจเล็กๆ ระดับชุมชน (ทุนเล็ก) ขึ้นอยู่กับโอกาสที่ภาคราชการและภาคธุรกิจเอกชนระดับใหญ่ (ทุนใหญ่) จะหยิบยื่นให้ วิถีชีวิตของทุนใหญ่ โดยปกติต้องอาศัยทุนเล็กเป็นคู่ค้าหล่อเลี้ยงชีวิตให้เจริญ เติบโต และมั่นคง

แต่อาจจะเป็นเพราะว่า ทุนใหญ่ไม่ได้ติดต่อกับทุนเล็กโดยตรง การมีธุรกรรมทางการค้าขายของสองทุนนี้ ดำเนินผ่านกลุ่มคนกลางมาโดยตลอด องค์การโทรศัพท์แห่งประเทศไทย ซึ่งปัจจุบันเปลี่ยนชื่อเป็น บมจ.ทีโอที คอร์ปอเรชั่น ก็ยังอยู่ได้เพราะค้าขายกับทุนเล็กและเก็บค่าสัมปทานจากบริษัทร่วมค้า

ธนาคารพาณิชย์ใหญ่ๆ บริษัทปูนซีเมนต์ใหญ่ทั้งหมด บริษัทขายยาแก้ปวด บริษัทขายเครื่องดื่มบำรุงกำลัง บมจ.การบินไทย การไฟฟ้าฝ่ายผลิต การประปานครหลวง การไฟฟ้าส่วนภูมิภาค การรถไฟแห่งประเทศไทย การประปาส่วนภูมิภาค การทางพิเศษแห่งประเทศไทย และอีกมากมาย ล้วนแล้วแต่คือทุนใหญ่ทั้งสิ้น ตราบใดที่มีการเก็บเงินผู้ใช้บริการแม้แต่สิบสตางค์ต่อครั้งต่อคน บมจ.เหล่านี้ รัฐวิสาหกิจเหล่านี้ ต้องเรียกตัวเองว่า "ทุนใหญ่"

---

ประชาชนที่ต้องจับจ่ายใช้สอย เสียค่าน้ำ ค่าไฟ ค่าผ่านทาง ค่าต่อเติมซ่อมแซมบ้าน ค่าโทรศัพท์ จ่ายค่าเครื่องดื่มชูกำลัง เป็น "ทุนเล็ก" ทุกคน ถึงแม้บางท่านอาจจะติงว่า เขาเป็นลูกจ้างของรัฐวิสาหกิจ ของรัฐบาล ของราชการ หรือของเอกชน เขาเป็น "ทุนเล็ก" เพราะเขาค้าขายกับบุคคลเหล่านี้ ขายเวลา ขายความรู้ ขายความสามารถของเขาในระบบเหมาเวลา ๓๘ ปีเกือบทั้งสิ้น

ทำไมผมจึงเรียกว่า ขาย "ระบบเหมา" ก็เพราะวันแรกที่ท่านเหล่านี้ไปสมัครงานในบริษัทหรือหน่วยงานที่ตัวเองชอบ และสามารถทำงานได้สอดคล้องกับความต้องการขององค์กร บริษัท ห้างร้านทั้งหลาย ท่านกำลังเจรจาขายเวลาในชีวิตตัวเองให้คนอื่นกึ่งเหมาตลอด ๓๘ ปี (บนสมมุติฐานว่าจบปริญญาตรีประมาณ ๒๒ ปี และทำงานจนเกษียณอายุครบ ๖๐ ปี) พร้อมเงื่อนไขยกเลิกการค้ากัน ถ้าฝั่งใดฝั่งหนึ่งผิดคำมั่นสัญญา

---

คงไม่มีใครไปสมัครงานแล้วแจ้งเจตจำนงค์ว่า "ข้าพเจ้าขอขายเวลาเพียง ๑๐ ปี แล้วไม่ขายต่อเจ้าค่ะ " โดยพฤตินัยแล้ว ทั้งสองฝั่งใช้หลักสากลปฏิบัติว่า เราจะขายเหมาเวลา ซื้อเหมาเวลากัน ๙,๓๘๖ วัน (เก้าพันสามร้อยแปดสิบหกวัน) โดยคำนวณจากการขายเวลาอาทิตย์ละ ๕ วัน ปีละ ๕๒ อาทิตย์ เท่ากับ ๒๖๐ วัน ลบวันหยุดราชการอีก ๑๓ วัน เหลือ ๒๔๗ วัน คูณกับ ๓๘ ปี ครับ

เห็นด้วยไหมครับว่า ทุกคนในระบบเศรษฐกิจ ไม่ว่าจะเป็นทุนเล็ก ทุนกลาง และทุนใหญ่ ล้วนแล้วแต่ต้องพึ่งพาซึ่งกันและกันเป็นวัฏจักรของชีวิต อย่างไม่สามารถหลีกเลี่ยงซึ่งกันและกัน

คุณชาร์ล แฮนดี้ ได้กล่าวไว้ในหนังสือช้างกับเห็บของแกว่า เศรษฐกิจโลกที่เราเห็นอยู่นี้ กำลังเปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว หลังจากเกิดระบบสารสนเทศแบบไร้สาย เครื่องสมองกลที่ไม่ต้องมีความใหญ่โต สามารถพกพาใส่ในกระเป่าเอกสาร ระบบดาวเทียมที่ถ่ายทอดสัญญาณครอบคลุมโลกทั้งใบด้วยคลื่นสัญญาณดาวเทียม ดาวเทียมที่โคจรอยู่เหนือพื้นดินสูงขึ้นไป ๓๘,๐๐๐ กิโลเมตร (สามหมื่นแปดพันกิโลเมตร) มีจำนวนเกิน ๒๐๐ ดวง บางชนิดใช้ตรวจจับปริมาณความชื้น บางชนิดใช้ติดตามการเคลื่อนไหวของพายุและเมฆ อีกนับร้อยดวงก็ไว้ใช้สื่อสารข้อมูลเชื่อมเครือข่ายต่างๆ เข้าเป็นหนึ่งเดียว

เพราะว่าคุณชาร์ล แฮนดี้ เชื่อว่า องค์กรใหญ่ (ทุนใหญ่) สุดท้ายจะสูญพันธุ์ หรือไม่ก็จะกลายเป็นเครือข่ายของทุนเล็กจำนวนมากเชื่อมกัน เขาจึงเรียกองค์กรใหญ่ๆ ว่า "ช้าง" และเรียกทุนเล็กๆ ว่า "เห็บ" เพื่อใช้สรรพนามเปรียบเทียบให้สอดคล้องกับความคุ้นเคยของคนไทยเรา ผมจะใช้ "หนู" แทน "เห็บ" ดูท่าจะเหมาะกว่า

พวก "หนู" ตัวเล็กๆ จะจับกลุ่มรวมตัวกันเป็นหน่วยงานอิสระไม่เกิน ๓-๕ คน ทำงานที่ต้องใช้ความสามารถเฉพาะตัว ตัวอย่างเห็นง่ายในบ้านเราก็คือ ตลาดนัดจตุจักร ซึ่งเป็นที่ชุมนุมของเจ้าของกิจการขนาดเล็กนับหมื่น ทุกคนต้องการอิสระในทางความคิด ทางการกระทำ และเวลาที่ตัวเองมีอยู่ อีกตัวอย่างหนึ่งของพวกทุนเล็กหรือพวก "หนู" ก็อาจจะดูพวกวินมอเตอร์ไซด์ นี่ก็เป็นเจ้าของกิจการขนาดเล็กๆ ลงทุน ๕๐,๐๐๐ บาท เผลอๆ ถูกกว่านั้น ถ้ามีคนค้ำประกันก็สามารถลงแค่เงินดาวน์และผ่อนรายเดือนค่ามอเตอร์ไซด์ที่ใช้ประกอบอาชีพรับจ้าง

---

ที่ศูนย์การค้ามาบุญครอง ก็เป็นอีกตัวอย่างหนึ่งของพวก "หนู" กิจการเล็กๆ ตั้งโต๊ะริมทางเดินหรือแบ่งที่ในห้องของร้านค้า บางร้านซอยที่ให้เช่าแค่ตั้งโต๊ะตู้กระจก ๑ ใบ คิดตั้งห้าหมื่นบาทต่อเดือน โต๊ะตู้กระจกพวกนี้ ขายของเดือนหนึ่งหลายแสนบาท เจ้าของ พนักงานขาย พนักงานส่งของ คือคนๆ เดียว

จากเป็นผู้ตามหลังโลกตะวันตก วันนี้ประเทศเกาหลีใต้มีการใช้บริการอินเทอร์เน็ตแทบทุกบ้าน มากน้อยขึ้นอยู่กับขนาดของครอบครัว ถ้ามีเยาวชนเพียงหนึ่งคนในบ้าน รับรองว่าครอบครัวนั้นต้องใช้บริการอินเทอร์เน็ตแน่นอน ปรากฏการณ์นี้เอง ทำให้ประเทศเกาหลีใต้เป็นผู้นำทางด้านอินเตอร์เนตของโลกในวันนี้ แม้กระทั่งในภาพยนต์ชุดอมตะตลอดกาล "เจมส์ บอนด์ ๐๐๗" ผู้ร้ายที่ใช้เทคโนโลยีชั้นสูงเพื่อมายึดครองโลก ยังเป็นชาวเกาหลีเลยครับ

การขยับตัวครั้งยิ่งใหญ่ของ "ทุนเล็ก" ทั่วโลก กำลังเกิดขึ้น และ "ทุนเล็ก" เหล่านี้ติดอาวุธให้กับตัวเองด้วยระบบสารสนเทศ เขาสร้างข้อมูลเกี่ยวกับตัวเอง และสินค้าที่เขาผลิตหรือเป็นผู้แทนจำหน่าย "ทุนเล็ก" เหล่านี้รู้ดีว่า ชีวิตของเขามีทางเลือกมากกว่าที่เคยจินตนาการ

"ทุนใหญ่" ในประเทศไทยทั้งหลาย ควรเริ่มเคลื่อนไหวมาช่วยสนับสนุนให้ "ทุนเล็ก"เรียนรู้ที่จะค้าขายเอง ตั้งตัวได้ "ทุนเล็ก" เหล่านี้คือตลาดของ "ทุนใหญ่" ผู้ซึ่งประกอบธุรกิจขนาดใหญ่ ปีหนึ่งๆ ธุรกิจประเภทสาธารณูปโภค เช่น ไฟฟ้า น้ำประปา น้ำมัน โทรศัพท์ทุกประเภท ขนส่งคมนาคม ฯลฯ มียอดประกอบการไม่ต่ำกว่าล้านล้านบาท (เลขหนึ่งตามด้วยเลขศูนย์สิบสองตัว) "ทุนเล็ก"เหล่านี้ ทำให้นายห้าง เถ้าแก่ ในอำเภอเมืองในกรุงเทพฯ มีเงินจ้างพนักงานฝ่ายขาย ฝ่ายตลาด มีเงินมาเป็นลูกค้า "ทุนใหญ่" ในขณะเดียวกันที่สนับสนุนคนตรงกลางให้อยู่ดีกินดี "ทุนเล็ก" ก็เป็นลูกค้าของ "ทุนใหญ่" โดยตรงด้วย

ปัญหาของคนไทยเราวันนี้คือ รายจ่ายสูงกว่ารายรับ ภาครัฐและภาคการเมืองก็มุ่งตรงที่จะแก้ปัญหารายได้ให้กับประชาชน แต่ทุกครั้งที่ขึ้นค่าครองชีพ ขึ้นเงินเดือน เพื่อเพิ่มรายรับรายได้ เจ้าตัวรายจ่ายก็ขึ้นตามตัวเป็นเงาทันที ผมคิดว่า เราควรหยุดรบกับเจ้ารายรับสักพักก่อน หันมาอัดเจ้ารายจ่ายให้มันเตี้ยลง หดน้อยลงกว่าเก่าท่าจะดี